16 نوامبر 2023- محققان تغییرات ناشناخته قبلی را در نوع خاصی از سلولها در کبد کشف کردهاند که به طور بالقوه راههایی را برای ابداع درمان جدیدی برای فیبروز کبدی، یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی، باز میکند. در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان فیبروز کبدی موجود نیست.
هورمون درمانی، ممکن است با یائسگی و درمان باروری مرتبط باشد، اما اکنون یک تیم تحقیقاتی به رهبری SDU گزارش داده است که به نظر میرسد برخی هورمونهای روده تأثیر مفیدی بر فرآیندهای تشکیل بافت اسکار در کبد (فیبروز کبد) دارند.
فیبروز کبدی ممکن است در نتیجه بیماری های کبدی مانند بیماری استئاتوتیک کبدی مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) و استئاتوهپاتیت مرتبط با اختلال عملکرد متابولیک (MASH) رخ دهد. پزشکان اغلب سعی میکنند به علل زمینهای بیماریها مانند چاقی و دیابت رسیدگی کنند. البته این درمانها ممکن است طی چندین سال منجر به بهبود عملکرد کبد شوند، اما فیبروز را از بین نمیبرند.
فرآیندهایی که باعث تشکیل بافت اسکار در کبد یعنی فیبروز می شوند، سلولی هستند. در این مطالعه جدید که در مجله ی Hepatology منتشر شده است، یک تیم تحقیقاتی دانمارکی و آمریکایی به رهبری دکتر Kim Ravnskjaer، دانشیار گروه بیوشیمی و بیولوژی مولکولی و مرکز عالی ATLAS گزارش دادند که تغییرات ناشناخته قبلی را در این سلول ها که مسئول تشکیل فیبروز می باشند، کشف کرده اند. این سلولها به دلیل ظاهر ستاره مانندشان به سلول های ستاره ای کبد نامگذاری شده اند.
دکتر Ravnskjaer، توضیح داد: ما راهی برای غیرفعال کردن این سلولها و در نتیجه توقف فرآیند فیبروژنیک پیدا کردهایم. این ممکن است فرصتی واقعی برای توقف تشکیل بافت اسکار باشد.
محققان کشف کردند که یکی از راههای غیرفعال کردن سلولهای ستارهای، قرار دادن آنها در معرض برخی هورمونهای رودهای است.
دکتر Ravnskjaer، گفت: ما عمدتا بر روی یک هورمون روده ای به نام پلی پپتید وازواکتیو روده ای(VIP) تمرکز کرده ایم که به طور طبیعی در روده و نورون ها وجود دارد، جایی که هنگام غذا خوردن از آنجا آزاد می شود. سلول های ستاره ای کبد به ویژه میزان بالایی از گیرندههای اختصاصی VIP روی سطح خود دارند.VIP ، منبع خون کبد را تحریک میکند، اما به نظر میرسد سلولهای ستارهای را نیز غیرفعال نگه میدارد.
محققان بر این باورند که کار آنها می تواند زمینه ای برای درمان فیبروز کبدی فراهم کند.
دکتر Ravnskjaer، افزود: این می تواند منجر به راه های جدیدی برای درمان بیماران شود. برای مثال، می توان هورمون های مصنوعی طراحی کرد که این گیرنده ها را فقط بر روی سلول های ستاره ای هدف قرار دهند.
تحقیقات در مورد فیبروز کبد در سراسر جهان ادامه دارد و تلاشهای زیادی بر روی تولید داروهای مؤثر متمرکز شده است. متأسفانه، درمان ها اغلب با عوارض جانبی جدی همراه هستند و به همین دلیل تأیید نمی شوند.
دکتر Ravnskjaer، گفت: اگر این داروها را بیشتر به سمت هدف قرار دادن تغییرات سلولی تغییر دهیم، ممکن است بتوانیم از بسیاری از عوارض جانبی جلوگیری کنیم.
نتایج این تیم تحقیقاتی ابتدا روی موش هایی مشاهده شد که به مدت یک سال با "رژیم غذایی بسیار بد غربی" که دارای چربی و قند بالا است، تغذیه می شدند.
دکتر Ravnskjaer، گفت: زمانی که ما این تغییرات سلولی را در بافت کبد موشهای بیمار کشف کردیم، به دنبال همان تغییرات در بافت کبد انسانهای بیمار گشتیم. بافت بیماران کبدی دو بیمارستان در دانمارک را بررسی کردیم و تغییرات سلولی مشابهی را در تمام نمونه های بافتی یافتیم.
محققان قصد دارند به مطالعه سلول های ستاره ای و گیرنده های سطحی آنها در نمونه های بیماران ادامه دهند.
دکتر Ravnskjaer، با تاکید بر اینکه تا عرضه ی داروی جدید مبتنی بر این اکتشافات هنوز سال ها باقی مانده است، گفت: هرچه دقیق تر بتوانیم سلول های مناسب را هدف قرار دهیم، عوارض جانبی کمتر خواهد بود که قطعا برای بیمار بهتر است.
این تحقیق توسط بنیاد تحقیقات ملی دانمارک، آکادمی دیابت و غدد درون ریز دانمارک با بودجه بنیادNovo Nordisk و مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده حمایت شد.
درباره فیبروز کبد: فیبروز کبدی تشکیل بافت اسکار در کبد است. ممکن است پس از اثرات مضر طولانی مدت بر روی کبد و التهاب کبد ناشی از عواملی مانند الکل، چاقی، دیابت یا عفونت ویروسی ایجاد شود. فیبروز، مرحله اولیه سیروز است که منجر به نارسایی پیشرونده کبدی می شود و 80 تا 90 درصد بیماران مبتلا به سیروز نیز به سرطان کبد مبتلا می شوند.
منبع:
https://www.sciencedaily.com/releases/2023/11/231116140941.htm